Mogen we nog lijden?

De tijden veranderen. We zien onmenselijk lijden in de wereld om ons heen. Dat lijkt in tegenspraak met de boodschap die we al lange tijd verkondigen in de wereld van werk, loopbaan, coaching, persoonlijke ontwikkeling, enzovoort. Daar gelden succes en geluk als hoogste doel, daar komt het in het kort op neer. Tegelijkertijd weet iedereen: er bestaat geen menselijk leven zonder lijden. Laten we eens een lijstje lijden doorlopen en bekijken of we zonder kunnen, of moeten. En laten we dan ook de andere kant van het lijden belichten: wat heb je er eigenlijk aan?

Je bent een jaar of zes en gaat zoals iedere dag naar school. Maar je bent al moe voordat je er bent, je beste vriendje is er niet en één of andere pestkop heeft het vandaag op jou gemunt. Je krijgt een duw en je gaat huilen. Of er nu wel of niet ouders, onderwijzers en anderen zijn die je gaan helpen, of je nu wel of niet leert hoe je op zoiets kunt reageren, je weet nu dat dit soort dingen kunnen gebeuren.

Een paar jaar later zit je op de middelbare school en je bent smoorverliefd op een klasgenoot. Die ziet jou helaas niet staan, maar gaat wel op een feestje pal voor jou neus staan zoenen met een ander. Je voelt dingen die je nog nooit gevoeld hebt. In de loop der jaren kom je erachter dat het een mengeling van jaloezie, woede, verdriet en laten we zeggen angst is geweest. Hoe ben je daar achter gekomen? Doordat je het vaker hebt gevoeld. En ook al vind je uit waar die gevoelens vandaan komen en hoe je ermee om kunt gaan, je weet dat ze bestaan en kunt ze bij een ander ook herkennen.

Ergens in je twintiger jaren solliciteer je op een baan. Je bereidt je terdege voor, je ziet er op de dag zelf fit en goed uit en je hebt zelf het idee dat het gesprek een gouden randje heeft. Nog diezelfde dag word je afgewezen om een of andere reden. Dat komt hard aan want je had je op de baan verheugd en er zelfs op gerekend. Je bent een paar dagen flink de kluts kwijt. En hoe je nu ook verder gaat, deze ervaring heb je en de rijkdom ervan is dat je weer wat meer weet van wat er in het menselijk leven kan gebeuren.

We gaan nu een stukje dieper en ernstiger. Je bent dertig en van de ene dag op de andere overlijdt je beste vriend. De hele vriendenkring, inclusief ouders en familie zijn in shock. Maakt zo’n ervaring je rijker? In ieder geval zie je ernst van het leven, ontstaat er een soort ontzag voor hoe groot en intens verdriet kan zijn. En dan heb ik het niet eens over het besef van vergankelijkheid, maar gewoon: over de rauwheid van het bestaan. Het is nergens goed voor, en toch is het goed om te weten.

Tot slot, want we kunnen wel aan de gang blijven: na een huwelijk van zeg, twintig jaar ga je scheiden. Het wordt een vechtscheiding, het lijkt niet anders te kunnen. Je ziet een kant van je ex, maar ook van jezelf, waarvan je het bestaan niet vermoedde en komt in de draaikolk van destructieve emoties en handelingen terecht. Dat zou jou toch nooit gebeuren? Toch wel. Als het klaar is hoef je niet meteen echtscheidingscoach te worden, maar je hebt wel een oog in oog gestaan met wat er kan gebeuren als het slechtste in de mens naar boven komt. En misschien denk je wel: nou het valt nog mee.

Ga het bij jezelf maar eens na… We hoeven het lijden niet de hemel in te prijzen, maar de dingen die gebeuren kun je maar beter onder ogen zien en niet meer vergeten. Omarmen vind ik nou ook weer te ver gaan, maar ernstige gebeurtenissen brengen (vaak) veel nieuws aan het licht in de vorm van kracht, moed, empathie, levenslust, mededogen en gewoon… wijsheid.