Eenzaamheid als bron van wijsheid – is dat mystiek?
‘De kunst van het transformeren’ – het klinkt leuk en kon je het maar: je gevoelens van eenzaamheid omzetten in iets moois en zinvols. In een bron van wijsheid, een soort mystiek? Het klinkt bijna badinerend, alsof die eenzaamheid niet gewoon een serieus en pijnlijk iets is. Dat is het natuurlijk wel. De berichten van buitenaf zijn treurigstemmend en het is soms bij het deprimerende af, waaraan je je allemaal moet houden, willen we het coronavirus ‘eronder houden’.
Stress, onzekerheid, burn-out als gevolg van het populaire, drukke leven
Eenzaamheid is in de westerse wereld van de laatste decennia ook niet echt populair. Je moet een druk sociaal leven hebben, op de hoogte zijn van nieuws en actualiteit en daarbinnen je eigen succes creëren. Als je er goed naar kijkt zijn dat allemaal uiterst vage eisen. Het leuke ervan is dat je een en ander op je eigen manier kunt invullen. Het nare is dat je er stress van krijgt, onzeker van kunt worden en uiteindelijk in een depressie en/of burn-out kunt belanden.
Rust, stilte, terugtrekken en vooral eens even normaal ademhalen
Toen die effecten een beetje helder begon te worden, kwamen de mindfulness-, yoga- en retraîteshypes op. Niet alleen een begrijpelijke ontwikkeling, maar vooral ook een commercieel interessante. Want zo’n beetje iedereen begon behoefte te krijgen aan rust, stilte, terugtrekken en vooral eens even normaal ademhalen. Tezamen met mooie (buitenlandse) oorden, soepele kleding, matjes en accessoires en niet te vergeten allerlei muziekloze muziek werd er een concept opgetuigd dat schaalbaar was. Dat laatste zorgde voor het idee dat we in een ‘ander bewustzijn’ kwamen, maar in feite was er niets veranderd. Want die stilteretraîtes kreeg je niet cadeau, daarvoor moest je betalen.
Nu thuiszitten voelt als een naar de keel grijpende gevangenschap
En nu zit je thuis, in stilte. En het is helemaal niet weldadig, eerder voelt het soms als een naar de keel grijpende gevangenschap. In je eentje in retraîte op je eigen bank is toch een ander verhaal dan met z’n allen mediteren in de nieuwste wierookessence. En bovendien is er ook niet meer dat drukke leven waar je even voor weg wilt duiken. Dat is er niet meer, iedereen zit in hetzelfde schuitje.
Kracht putten uit stilte en eenzaamheid
Wat de mindfulness-, yoga- en retraîtemensen er vaak niet bij vertelden is dat de werkelijk zelfgekozen eenzaamheid al eeuwenlang de manier is om met jezelf (en God zo je wilt) in het reine te komen. Om de levensprocessen hun weg te laten vinden. Om niet persé in contact met jezelf te komen, als wel met iets hogers, iets alomvattends. Om van daaruit kracht te putten, de juiste woorden te vinden, tot de juiste daden te komen en iets van een goed mens te worden. Niet voor jezelf, maar voor de ander, die ook ploetert met het gegeven dat hij of zij maar een mens is.
De eenzaamheid is ook een soort stilte waarnaar je kunt luisteren. Niks engelen en gidsen (ook heel populair en lucratief, trouwens), wel de resonantie van menselijke wijsheid die ons referentiekader is. Dan heb ik het over onze historische context en de taal die je daar toegang toe verschaft.
Geestverrijkend spul, dat als je het toelaat, groter is dan die eenzaamheid. Liever gezegd, dat daar dwars doorheen breekt en en jou een schitterende ruimte inschiet.
Is dat mystiek? Dat zou zomaar kunnen.
Ik lees nog even verder in
Geef vorm aan wat je ervaart en uitvindt, dat kan in een MA-traject.
