Mindfullness is hot!
Want het gaat snel met mindfulness, overal kun je het doen en sterker nog: op steeds meer plekken moet je het doen. Mindfulness in het onderwijs, in de gezondheidszorg, in de politiek, bij de politie en bij defensie. Van der Velde presenteert ons een duizelingwekkende hoeveelheid manieren waarop overheden, hier en in de VS, ons mindfulness in de maag willen splitsen.
Alles onder het mom van wetenschappelijkheid en neutraliteit want nee, er is niets religieus aan mindfulness. Het is gewoon goed voor je, om je te ontspannen, om je te concentreren. En het werkt tegen depressie, lamlendigheid, stress en wat al niet dat ons persoonlijke geluk en optimaal functioneren in de weg staat. Mindfulness richt zich op vooruitgang, op groei en op geluk. Het leven is een feest.
Werkt het?
Dat mindfulness direct voortkomt uit het Boeddhisme, dat in essentie zegt dat het leven lijden is, wordt daarbij vakkundig omzeild en verzwegen. De duizenden wetenschappelijke onderzoeken – volgens Van der Velde van matige kwaliteit – richten zich op de vraag ’werkt mindfulness’? En het antwoord is altijd ’ja’. Hoe het werkt wordt niet onderzocht, dat is niet interessant. En daar is een uitgekiende strategie aan voorafgegaan, mede door de uitvinder van mindfulness: Jon Kabat-Zinn.
Zelf heeft Kabat-Zinn het toegegeven: hij legt uit wat ’dharma’ is zonder het woord uit te spreken. Verder is hij zelf op het spoor van mindfulness gekomen door een intense religieuze ervaring. Wat is hier toch aan de hand? Van der Velde zegt het treffend: Mindfulness gaat er in onze sterk geseculariseerde cultuur in als miswijn in de vroegere dorpspastor. Als we het religie zouden noemen, werd het niets.
Spiritualiteit zonder gezweef
Het woord spiritualiteit mag vallen, maar wel met een geen gezweef-garantie. Dat mindfulness in wezen meer doet dan je concentratie versterken, sterker nog: dat het je zuiver-religieuze ervaringen brengt (zoals een gevoel van tijdloosheid) wordt niet hardop gezegd. Evenmin als het feit dat de instituten en mindfulnesstrainers zeker wel moralistisch zijn. Want dat je rechtop moet zitten is een voorschrift, een oordeel, een cultureel gebruik uit Zuid-Oost Azië.
Van der Velde heeft voor dit boek uitgebreid onderzoek gedaan in populaire en wetenschappelijke literatuur en een paar kopstukken uit het vakgebied geïnterviewd. Hoogleraar Boeddhisme André van der Braak (VU) bijvoorbeeld die het heeft over de ’hier en nu maffia’. Want wat is er mis met toen en straks? Je kunt het verleden niet straffeloos uit het leven schrappen. Ervaringen uit het verleden zijn juist belangrijk en interessant, ook als die opkomen tijdens het mediteren.
Onschuldig en positief, of toch niet helemaal?
Een dun en zeer goedgevuld boekje waarvan vooral blijft hangen, en dat zal ook de bedoeling geweest zijn, dat mindfulness zo onschuldig en positief lijkt. Maar dat Breivik zenmeditatie deed voordat hij toesloeg. En dat het ook ingezet wordt om militairen zich beter te kunnen concentreren, afstand van hun emoties te houden, minder stress te hebben, beter te kunnen schieten en dus betere moordenaars te kunnen zijn.
Het is duidelijk en Van der Velde zegt het ook: ’We kunnen ons geen naïviteit meer permitteren op religieus gebied.’
Over het boek:
Geen gezweef! Mindfulness zonder dat het mindfoolness wordt
Koert van der Velde
Uitgeverij Damon, Budel, 2015
