De woordloosheid van het trauma

Waarom is het zo moeilijk om over een trauma te praten? Juist het niet kunnen praten, het niet bij elkaar krijgen van een verhaal waarin alles verteld wordt, is het grote probleem. Het gebeuren kan niet worden geordend, er kan geen betekenis aan worden gegeven en ergens in het systeem is er de neiging om het te trachten te vergeten. Denken we problemen op te kunnen lossen door erover te praten, bij trauma is dat geenszins het geval.

Hersenonderzoek

Hoe zit dat? In een van de betere boeken die ik ken, Trauma Sporen van Prof. dr. Bessel van der Kolk staat het allemaal beschreven. In eerste instantie ook vanuit hersenonderzoek dat laat zien hoe bepaalde gebieden tijdens het herbeleven van het trauma actief of juist inactief worden. Maar ook door de indrukwekkende manier waarop Van der Kolk via allerlei andere wegen toegang heeft tot het wezen van het trauma.

Een woordloos wezen

En dat is een woordloos wezen. Op het moment van een hevige schokkende ervaring heb je ook geen woorden, dan ben je verstijfd van angst en onmacht en is je hele verbale vermogen uitgeschakeld. Hoewel je misschien nog wel vreselijke dingen kunt schreeuwen en vanuit het diepste van je hart om je moeder kunt roepen, dat wel. Maar een coherent verhaal is er niet, en dat wordt ook niet als zodanig opgeslagen zodat je het later alsnog wel kunt vertellen.

Het geschreven woord

Schrijven kan wel, en ook dan zijn het flarden, of constructies die later zijn ontstaan. En met het schrijven ontstaat er ook weer een constructie die verder gaat dan alleen het noteren van ‘feiten’ voor zover daar sprake van kan zijn. Ervaringen, emotioneel, geestelijk en zintuiglijk worden geregistreerd en weer tot leven geroepen via het geschreven woord. Er kan aan gesleuteld worden of het kan er gewoon – vanuit het onbewuste opgelepeld – opgetikt worden.

Dit opent perspectieven die nog verder zouden kunnen gaan dan de schrijfopdrachten die nu al ingezet worden in psychotherapie. In Mindful Analysis gaan we daar al een stuk verder in en wie weet waar dat weer toe leidt.

Eerst maar eens dat indrukwekkende werk uitlezen.