De taal der liefde

Niet voor niets een van de beroemdste titels uit Gerard Reve’s oeuvre, want wat is de taal der liefde eigenlijk? ‘Ik hou van jou’ – dat is dan het eerste wat je denkt, maar wanneer zeg je het? En waarom? Zou dat voor iedereen hetzelfde zijn of zijn er verschillende vormen van liefde? Miljoenen boeken en films zijn over gemaakt en misschien gaat er achter ieder tweetje of FB post wel een bepaalde liefdeskracht schuil. Voor het een of ander, voor de een of de ander. (Over haat hebben we het hier niet.)

De romantische liefde

Fascinerend zijn de verhalen over liefde die ik in mijn mailbox krijg, of ze nu over partners, ouders, kinderen of andere relaties gaan. De romantische partnerliefde is meestal het spannendst, vooral als die met raadselen omgeven is. Terwijl je juist zou denken dat deze overduidelijk zou kunnen zijn, hoe onmogelijk ook. En daar begint het gedonder al: hoe breng je die zaken, die bewegingen, die geheimen, die krachten & gevoelens onder woorden? Van de week had ik er een interessant gesprek over met een vriend.

Liefde als project

Hij sprak over de liefde voor een partner als iets wat meer op een project leek dan op iets mystieks, daar kwam het eigenlijk op neer. De liefde is in de tijd van de andere dingen, er zit een groei en een ontwikkeling in en je moet erover praten om te onderzoeken welke kant het op kan aan. Iets dergelijks. Daar zit vast heel veel in, als je met een vastgelopen liefde naar een relatietherapeut gaat, dan gebeurt er ook iets dergelijks. We hadden het erover hoe je er ook een andere taal voor kunt inzetten en over de vraag of het dan ook iets anders wordt.

Stof genoeg

Want stel dat liefde is? Gewoon is? Los van tijd en ruimte, wellicht ook los van personen? Dat de liefde er is (net als de taal) en dat we er in zekere zin aan zijn overgeleverd, of dat het ons de weg wijst? Of dat het ons juist vervreemdt van onszelf? Het liefst zien we natuurlijk het tegendeel, dat de liefde je dichter tot elkaar en tot jezelf brengt. Maar wat is dat ‘zelf’ dan? Even een paar filosofische noties op een hoop gegooid en voilá, daar kwamen we de avond wel meer door.

Zelfonderzoek

Een interessante weg die de liefde kan inslaan (of je kan doen inslaan, of wat dan ook) is het zelfonderzoek. Je komt iemand tegen en het is raak, ontzettend raak. Je wereld staat op zijn kop, alleen zie je om te beginnen al geen kop en staart meer. Compleet de weg kwijt en je weet: het wordt nooit meer hetzelfde, vanaf nu wordt alles anders. Je bestaan schudt op zijn grondvesten en eerst probeer je dat nog te verdoezelen door je in de armen van de ander te storten, maar dat blijkt niet de uitweg of de oplossing, noch het antwoord. Integendeel, door allerlei gebeurtenissen komt een enorme afstand tussen jou en de ander en de boodschap lijkt te zijn: zoek het zelf maar even uit.

‘Ik heb tijd nodig’

Dat hoor je ook vaak: zij of hij heeft tijd nodig. Ah, daar is de tijd weer! Die tijd kan dan alleen niet die uren, dagen, weken, maanden die volgen zijn, maar het hele proces kan ook de tijd die daaraan vooraf is gegaan betreffen. De inslag van de meteoriet werpt je terug op jezelf, dat wil zeggen, alle constructies, hechtingen, angsten en andere toestanden die je leven onharmonisch hebben gemaakt. Er breekt een tijd van grote schoonmaak uit die je niet kunt stopzetten. Je dacht dat de ander iets in je leven kwam doen, maar je moet zelf aan de bak, en niet zo’n beetje ook.

Om met Lacan te spreken: de taal is hier juist beperkend, de taal kan je niet vertellen wat je te doen staat. Een project kun je plannen, en ten uitvoer brengen. In de liefde is er geen plan, en wat je ten uitvoer moet brengen is in dit soort gevallen het tegengestelde van wat je in eerste instantie denkt. Losmaken in plaats van vastpakken.

Herken je dit of überhaupt het probleem van de taal der liefde? Reageer gerust.