De enige die weet wat een depressie is, is degene die hem heeft

Gelukkig zijn er brede onderzoeken en briljante beschrijvingen van deskundigen op het gebied van depressie, maar deze ziekte is toch een typisch voorbeeld van de kloof tussen de taal en de werkelijkheid: de werkelijke depressie is altijd individueel, niet te veralgemeniseren en niet of nauwelijks onder woorden te brengen. Met andere woorden, was het al niet eenzaamheid die eraan ten grondslag lag, die krijg je er gratis en voor niets bij.

Maakbaarheidsgedachte

Cognitieve gedragstherapeuten concentreren zich op gedachten van de depressieveling. Die zijn natuurlijk somber en negatief, en niet makkelijk ‘om te buigen’ zoals dat zo mooi heet, naar positieve en vrolijke gedachten. Alleen al het idee dat je gedachten kunt ombuigen doet vermoeden dat er nog immer een hardnekkige maakbaarheidsgedachte heerst, hetgeen helaas ook het geval is.

Geen toekomst

Op zoek naar de oorzaken en aanleidingen van een depressie raak je, zeker als patiënt of cliënt, al snel het spoor bijster want hoe kun je de blik helder op je verleden richten als je zwaarmoedig wordt bij het idee alleen al? Pogingen om dan in ieder geval de toekomst een beetje een karakter van iets met mogelijkheden en veranderingen te geven mislukken ook want iemand die echt depressief is, ziet helemaal geen toekomst. Hoogstens is er iets zwaars, iets diks, iets donkers, waar hij of zij vreselijk tegenop ziet.

Heftig en loodzwaar

Dat een depressie een leerzame periode in je leven is, waarvan je kunt leren, al is het maar dat het leven geen feest is, nee, daar kan onze vriend of vriendin ook niet veel mee. Daarom is het ook zo moeilijk omgaan met depressieve mensen, die zien en voelen alles anders. Om wat varianten te noemen: niets is leuk, niets is de moeite waard, alles kost veel moeite, het leidt allemaal tot niets en het kan – in het ergste geval – maar beter helemaal afgelopen zijn. Dat is heftig, dat is loodzwaar.

Iets kleins

Het punt is dat je ook niet meer weet hoe je het anders moet willen. Niks ‘waar een wil is, is een weg’ of andere opbeurende oneliners. Wat heeft een depressief iemand nodig, om er op een zeker moment toch uit op te krabbelen? Om te beginnen geen haast, geen druk van buitenaf en misschien om te beginnen gewoon de vraag: wat wil je, stel dat je iets zou willen en dat zonder problemen zou kunnen krijgen? Zo’n eerste verzoek inwilligen geeft wellicht al enige ontspanning en verlichting… hoe klein ook.