HSP, hoogsensitiviteit, hooggevoeligheid – modeverschijnsel of bewijs van geestelijke behoefte aan houvast?

Honderden artikelen en blogs, tientallen boeken en ik weet niet hoeveel persoonlijke mails over hoogsensitiviteit en dergelijke heb ik gelezen. Er valt alles en niets over te zeggen, maar dat er een markt voor is, is zeker. Dat is wel goed nieuws, want wij modernen houden wel van booming markets, daar leven we tenslotte van. Iets anders is de behoefte aan labeling, die met deze labels ook wel wordt bevredigd. Je hebt iets, daar is een naam voor en dus ben je eigenlijk niet verantwoordelijk voor. Een vreemde redenatie, maar redeneren kunnen de meeste mensen toch niet meer, dus wat maakt het uit.

Het label is het excuus

Wat wel uitmaakt, en waar ik al eens eerder over heb geschreven is dat de labeling, en vooral de zelflabeling van dit soort ‘diagnoses’ (want dat zijn het niet) een mens de vrijheid geven zich vervolgens te gedragen zoals het hem of haar  goeddunkt. Het label is het excuus. Vanwege de hoogsensitiviteit komt Jantje niet naar een verjaardag, hij kan niet tegen drukte. Omdat Pietje hooggevoelig is, kan hij niet aan sport doen. In verband met haar HSP-zijn kan Anita niet deelnemen aan belangrijke vergaderingen omdat de spanning dan te hoog oploopt. Er komen kinken in kabels, mensen sluiten zichzelf en anderen uit en iedereen wil op zijn eigen manier behandeld worden.

De hooggevoeligheid is echt

Die hooggevoeligheid is ook echt. Men is gevoelig, snel geprikkeld, overprikkeld of hoe dat allemaal heet. Men kan niet zoveel hebben omdat het systeem continu op ALARM staat en er geen manier is om de boel een beetje af te dekken en/of te reguleren. Dat is niet alleen een zintuiglijk, mechanistisch iets, het is ook een morele staat van zijn. Een hele zwakke, zwalkende morele staat van zijn. Wat wil ik hiermee zeggen? Dat we niet alleen de externe kaders van normen en waarden, van begrenzing en ook sancties kwijt zijn, maar ook de innerlijke.

Het innerlijk kompas is doorgedraaid

Omdat we niet meer weten wat goed en slecht is en iedereen over elkaar heen buitelt en tuimelt over zaken die veelal wel erg ver gezocht zijn, is het innerlijke morele kompas totaal doorgedraaid. Mag iets wel of niet? Is iets slecht of juist niet? Bij wie hoor ik eigenlijk? En als ik denk ergens bij te horen, hoe reageren de anderen dan? De meest onzinnige beschuldigingen, kwetsures, scheldpartijen en versimpelingen (van dingen die niet simpel zijn en dat ook nooit worden), vliegen ons om de oren. Waar sta je? Wie ben je? Waar ga je naartoe? Niemand geeft richting, want die is er niet.

Innerlijke veiligheid, stevigheid en bescherming ontbreken

Dan is het geen wonder dat veel mensen dus continu in een innerlijke staat van alarm verkeren en zich door het minste of geringste bedreigd voelen. En daar vervolgens geen antwoord op hebben, niet weten hoe ze moeten reageren, af moeten weren en bij wijze van spreken terug moeten slaan. De innerlijke veiligheid en stevigheid ontbreken en men is afhankelijk van de bevestiging en bescherming van buitenaf. Maar die is er niet. Of die is altijd in verandering en zo is de cirkel weer rond.

Wat te doen? De aandacht richten op de ander, uit zijn op eenheid en niet op verdeling en… een beetje zacht en lief zijn.

Zo moeilijk is dat allemaal niet.